کمپانساتور چیست؟

شاید با قابلیت کمپانساتور در تجهیزات نقشه برداری )مخصوصا دوربینهای ترازیاب(زیاد مواجه شده باشید
کمپانساتور چیست؟
در وسایل و دستگاههای نقشه برداری از تراز به منظور ایجاد سطح افقی استفاده می کنند . تراز محفظه
ای کروی یا تیوپ مانند است که از هوا خالی و سپس با مایعی که غلظت آن کم است پر شده ، آن گاه
یک حباب وارد محفظه ی مزبور گردیده است . خطی را که در نقطه ی مرکزی تراز بر سطح محفظه
مماس است محور تراز می گویند.
در ترازیاب های جدید به جای آنکه در کنار دوربین از تراز ، به منظور افقی نمودن خط نشانه روی استفاده
شود سیستمی به نام کمپانساتور در داخل لوله ی دوربین کار گذاشته اند . کمپانساتور پس از تنظیم تراز
کروی ) یا استوانه ای ( ، بدون آن که عامل ،حرکتی انجام دهد محور نشانه روی را افقی می گرداند
کمپانساتور دستگاه های ترازیاب برای متعادل ساختن بخش اپتیک دستگاه است .از این طریق،خط دید
نور را در درون دستگاه قبل از رسیدن به چشم اپراتور تعدیل و ترمیم میکند. در زمانهای و محصولات
مختلف بسیار طراحی های متفاوتی از آن اجرا شده است. با این حال ، یک سری اصول اصلی و اجزا ی
مشترک وجود دارد:سیستم اپتیکال،سیستم تعلیق،و سیستم میرایی.

سیستم اپتیکال
علاوه بر المانهای پایه ای لنزهای تلسکوپ ،نور وارد شده از طریق عدسی شی دوربین باید قبل از رسیدن
به چشم اپراتوراز سیستم اپتیکال کمپانساتور بگذرد.بیشتر کمپانساتورها شامل آینه ها و یا منشورهایی است تا مسیر نور را مستقیم کند..تاثیر عبور نور از میان سیستم کمپانساتور تغییر قرائت تار رتیکول در
تصحیح خطای تراز است.
همانطور که در شکل 1 مشاهده میفرمایید یک سری آینه توسط یک سری رشته معلق و بدون اصطکاک
،جهت جبران و تعدیل خطای تراز قرار گرفته شده است

سیستم تعلیق
از آنجایی که سیستم های کمپانساتور به اجزای اپتیکال معلق جهت ثابت نگه داشتن اتوماتیک خط تراز
وابسته است،لازم است که سیستم تعلیق از اجزای اپتیکی متحرک در بدون اصطکاک ترین حالت ممکن
حمایت کند،متداول ترین سیستم های تعلیق کنونی مدل wire-hung است

سیستم میرایی

سیستم میرایی خیلی سریع، تاب خوردن اجزای معلق را متوقف میکند .بدون سیستم میرا ،بخش آویزان
قبل از ساکن شدن و رسیدن به ثبات کافی و اجازه ی قرائت شاخص برای مدتی تاب میخورد.)مثل پاندول(
و از این جهت اپراتور خواهد دید که تار رتیکول بالا و پایین میرود..
به واسطه ی سیستم میرایی ،کمپانساتور بصورت نرمال این حرکتها را قبل از اینکه کاربر حتی در داخل
تلسکوپ نگاه کند و بر شاخص فوکوس کند متوقف میکند ،هم چنین،سیسم میرایی در برابر لرزشها و
ارتعاشات ناگهانی مانند لرزش های ناشی از باد مقاومت میکند.همچنین در حالتهایی که لرزش ها به صورت متناوب و متوالی هست و امکان رسیدن به خط دید پایدار غیر ممکن است این سیستم این امکان
را فراهم میسازد
تکنولوژی مورد استفاده در سیستم میرا معمولا مغناطیسی است
.ازهر دو سیستم air damping و pneumatic استفاده میشود.که هر دوی آنها مزیت های خود را
دارند و هیچ یک بر دیگری برتری ندارد.

محدودیت و خطاها

استفاده بهینه از هر تکنولوژی مستلزم فهم چگونگی کار و نیز دانستن محدودیت ها و داشتن مهارت های
ارزیابی وکالیبره کردن آن است.که در ادامه خیلی کوتاه به چند مورد اشاره میکنیم

رنج کمپانساتور

کمپانساتورهای تنها در مقادیر خاصی از تیلت محور قائم کار میکند که رنج کمپانساتور نامیده میشود.رنج
دقیق در مدل های مختلف متفاوت است اما معمولا بین 10 تا 20 دقیقه میباشد.اگر شما خارج از رنج
کمپانساتور باشید ساختار معلق به شدت افت میکند. اطمینان حاصل کنید که دستگاه در این رنج قرار
دارد که با خوب تطبیق دادن ترازکروی این مشکل قابل حل شدن است

شوک

تراز کمپانساتور از یک سیستم تعلیق بسیار ظریف جهت همراستا سازی خط دید استفاده میکند.اگرچه
برای شرایط میدانی طراحی شده است اما فرض بر این است که اپراتور مطلع و آگاه است..یک شوک
بزرگ مانند سقوط یا یک ضربه ی محکم میتواند به کمپانساتور صدمه وارد کند و سبب شود که دستگاه
خارج ازکالیبره قرار گیرد

لرزش

اگرچه سیستم میرایی در از بین بردن لرزش ها موثر هست اما نمیتواند بر لرزشهای سخت و شدید غلبه
کند.اگر تار رتیکول در زمان قرائت بالا و پایین برود این مشکل را میتوان تشخیص داد.
لرزش میتواند موجب مشکلاتی در ذخیره سازی و نیز نقل و انتفال شود.اگر دستگاه در معرض لرزشهای
شدید مداوم قرار دارد از کالیبره خارج میشود

خطاها

خطاها بطور کلی در دو دسته طبقه بندی میشود..اولی مربوط به نقص کمپانساتور است و دومی مربوط به
خطای کالیبره است.کاربر باید کاتالوگ دستگاه را دقیق مطالعه کند تا متوجه شود آیا این نوع از خطاها
وجود دارد یا نه.نمایندگیها و مراکز تعمیر دستگاه میتواند شما را در تشخیص، و در صورت نیاز، تعدیل و
رفع آنها کمک کند